حقیقت توسل
بخش دوم
فاعلیت طولی خداوند
<<توحید افعالی>> به این معناست که هیچ فعلی در جهان هستی بدون اراده و اذن خداوند محقق نمی‌شود بنابراین باید به تفاوت بین <فاعل مستقل >و< فاعل غیر مستقل >توجه دقیقی داشته باشیم .
مثال اول : خداوند در برخی آیات قرآن ضلالت و هدایت را به خودش نسبت می دهد و می فرماید:<< یضل را من یشا و یهدی من یشا >>[1]خدا هر کس را بخواهد و *شایسته بداند* گمراه می کند و هرکس را بخواهد و* لایق بداند* هدایت می کند اما در آیاتی دیگر پیامبر صلی الله را نیز هدایت کننده معرفی می‌کند و می فرماید :<<و انک لتهدی الیصراط مستقیم >>[2] و تو مسلماً به سوی راه راست هدایت می کنی در جمع بین معنای این دعای باید گفت هدایت اصیل و مستقل را خدا انجام می‌دهد ولی هدایت انبیا و اولیای الهی و اسم خداوند است مثال دوم خداوند در برخی از آیات قبض ارواح را به خودش نسبت داده و فرموده است:<< الله یتوفی الانفس حین موتها >>[3] خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می‌کند حال آن که در آیات دیگر قبض ارواح را به ملکل موت یا فرستادگان خود نسبت داده و فرموده است:(( فکیف اذا توفتهم. الملایکه یضربون وجوههم و ٱدبارهم))[4] حال آنها چگونه خواهد بود هنگامی که فرشتگان (مرگ) در صورت و پشت آنان می زنند و جان آنها را می گیرند؟!
بین این آیات نیز تنافی وجود ندارد زیرا خداوند قبض روح را به صورت مستقل و بدون نیاز به کسی صورت می‌دهد اما قبض روح توسط ملائکه ،وابسته به خدا و با نیرو گرفتن از او و به امر او صورت می‌گیرد ،پس می توان نتیجه گرفت که جهان نظام اسباب و مسببات است و با فاعلیت طولی اداره میشود و اعتقاد به سببیت هیچ منافاتی با توکل و توحید افعالی ندارد.
پاورقی
۱-سوره نحل آیه 93
۲-سوره شوری آیه 52
۳-سوره زمر آیه 42
۳-سوره محمد آیه 27
درباره این سایت